Mollen en Kruizen

Mollen en kruizen zijn voortekens en staan vóór de noot. Een mol verlaagt de noot met een halve toon. Een kruis verhoogt de noot met een halve toon. Ook de notennaam verandert. De noot f met een kruis wordt een fis (spreek uit: fies). De noot b met een mol wordt een bes.

Wanneer een toon wordt verhoogd, dat komt er ‘is’ achter. Wanneer een toon wordt verlaagd, dan komt er ‘es’ achter. Met uitzondering van de As (ook wel Ab) en de Es (ook wel Eb).

Zwarte toetsen op de piano

Op de piano worden bij mollen en kruizen vaak de zwarte toetsen gebruikt. Bij een kruis voor de noot speel je namelijk de eerstvolgende toets naar rechts. Bij een mol speel je de eerstvolgende toets naar links. 

Let op: tussen de B en de C en de E en de F zit geen zwarte toets. Wanneer de C wordt verlaagd, klinkt deze dus hetzelfde als de B. Een verhoogde E klinkt daarom ook hetzelfde als een F.

Toevallige voortekens

Toevallige voortekens staan voor een willekeurige noot en gelden tot aan de eerstvolgende maatstreep.

Kijk naar de twee afbeeldingen. In afbeelding 1 betekent het kruis vooraan bij de sleutel dat alle noten in de compositie die 'f' heten, verhoogd moeten worden.

In afbeelding 2 betekenen de twee mollen vooraan dat alle noten 'b' en alle noten 'e' in de compositie verlaagd moeten worden.

De vaste voortekens staan altijd in dezelfde volgorde aan de sleutel. Deze vier moet je uit je hoofd weten:

Kruizen: Fis - Cis- Gis - Dis

Mollen: Bes - Es- As - Des

Bij Toonsoorten kan je de overige drie kruizen en mollen opzoeken.

Herstellingsteken

Een herstellingsteken zorgt ervoor dat een vast of een toevallig voorteken voor de rest van de maat niet meer geld. Als een noot met een herstellingsteken, een kruis of een mol overgebonden is naar de volgende maar, blijft het teken gelden totdat die noot is afgelopen.